Het is alweer een tijd geleden dat Joegoslavië uiteenviel. Steeds wanneer ik die regio bezoek, merk ik dat de mensen daar niet graag praten over de Balkanoorlog. Logisch ook: ze kijken liever vooruit en bouwen aan hun toekomst, niet aan hun verleden. Toch vind ik het zelf altijd erg interessant om wat meer te weten over de geschiedenis van het land waar ik op vakantie ben. Heb jij dat ook? Dan is het Park van Militaire Geschiedenis in Pivka echt een aanrader tijdens je vakantie in Slovenië.
- Download hier gratis mijn top 10 favoriete plekken in Slovenië
- Kijk voor je boekt op deze voordeelpagina met aanbiedingen, kortingen en gratis extra’s
- Hier vind je tips over wat je kunt doen in Slovenië
- Kijk hier voor adresjes om te overnachten in Slovenië
- Lees hier over de mogelijke routes naar Slovenië
- Hier verzamel ik mooie reizen naar Slovenië van verschillende reisorganisaties
Laat je niet afschrikken
Sommige mensen vinden tanks, wapens en camouflagekleding geweldig om te zien. Andere niet. Ik hoor bij die laatste groep. Mocht dat voor jou ook gelden, laat je dan niet afschrikken door de eerste indruk van het museum. Buiten staan de tanks al op je te wachten en het gebouw waar de kassa zich bevindt, heeft wel wat weg van een legerdump. Even vraag ik me af of ik dit wel wil. Maar wat was ik achteraf blij dat ik toch naar binnen was gegaan!
Beruchte barakken
Het Park van Militaire Geschiedenis in Pivka is gevestigd in barakken die werden gebouwd door het Italiaanse leger. Ze maakten in de jaren 30 deel uit van de verdedigingslinie tussen Italië en Joegoslavië. Later viel het complex in handen van de Duitsers en uiteindelijk nam het Joegoslavische leger ze in gebruik.
De barakken waren berucht. Ze staan op een plek waar de harde, koude noordenwind (burja) vrij spel heeft. Een gure plek dus. En omdat de gebouwen maar moeilijk te verwarmen waren, was het zelfs binnen vaak maar 2-3 graden. Soldaten werden erheen gestuurd om ze discipline bij te brengen als ze zich hadden misdragen. Soms moesten ze urenlang in hun blootje in de snijdende wind staan, waar ik met mijn warme kleding aan al het gevoel had dat ik verkleumde toen ik even van het ene gebouw naar het andere moest lopen.
Na de 10-daagse oorlog bij het uitroepen van de zelfstandigheid van Slovenië trok het Joegoslavische leger zich terug en raakten de gebouwen verlaten. En nu heeft de gemeente er dus een museum van gemaakt.
Joegoslavië draaide van oost naar west
Een gids neemt me mee langs het materieel dat in dit militaire museum te zien is. Rode draad in zijn verhaal is de kanteling van Joegoslavië van oost naar west. Niet pas na het uiteenvallen van Joegoslavië, maar al eerder. Na een ruzie tussen de Sloveens-Kroatische leider van Joegoslavië Josip Broz Tito en Stalin in 1948 richtte maarschalk Tito zijn blik namelijk steeds meer op het westen.
Voor de Amerikanen was dit, in het kader van de Koude Oorlog, natuurlijk erg interessant. Die wilden wel een bondgenoot die zo dicht bij het vuur zat. Om een stevige voet aan de grond te krijgen, gaven de (zeker in die tijd) intens anti-communistische VS het nog steeds communistische Joegoslavië allerlei materieel en andere steun. Voor de VS was deze steun een puur strategische zet, maar voor Joegoslavië was het ook een belangrijke economische steun in de rug.
Zo komt het dat je in het museum zowel Sovjet- als Amerikaanse tanks ziet. En Duits materieel, want om de Duitsers op het verkeerde been te zetten werd tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog informatie gelekt die suggereerde dat de geallieerden zouden landen bij de Adriatische zee. Daarop werden er massaal Duitse troepen in dit gebied gestationeerd.
Veel van het materieel dat je in het museum ziet, is opnieuw gebruikt tijdens de Balkanoorlog – ook het materieel uit de Tweede Wereldoorlog dus. In Joegoslavië werd namelijk nooit iets weggegooid…
De val van Joegoslavië
“Het einde van Joegoslavië begon in 1980 met de dood van Tito,” vertelt de gids wanneer we bij de expositie over die periode komen. Joegoslavië bestond uit zes republieken met een heel verschillende cultuur, economie en etnische samenstelling. Slovenië was bijvoorbeeld welvarender dan sommige andere republieken, terwijl Servië traditioneel vaak juist een leidinggevende rol had in het bestuur. Deze verschillen kwamen extra sterk naar boven na de dood van Tito en tijdens de economische crisis in de jaren 80.
Alles naar het leger
Een ander verschil was dat niet iedereen het ermee eens was dat er zo ontzettend veel geld naar het leger ging. De noodzaak om Joegoslavië te kunnen beschermen werd de Joegoslaven van jongs af aan ingeprent. Ze moesten op school leren schieten en elk overheidsgebouw moest een bunker hebben. Ook werden er James Bond-achtige projecten opgezet, zoals een enorme legerbasis in een berg.
Tegelijkertijd waren er op andere gebieden allerlei tekorten. De brandstof ging op de bon en je mocht alleen om het weekend autorijden. De inflatie was enorm: bankbiljetten kregen er steeds meer nullen bij. Na de dood van Tito werd hier steeds openlijker over gediscussieerd. Verandering hing in de lucht.
Welkom in Slovenië
Toen, in 1986, raakte een toeristische campagne een gevoelige snaar bij het Sloveense volk. Borden met een lindeblad (het nationale symbool van Slovenië), de slogan “Welkom in Slovenië” en posters met typisch Sloveense taferelen, die bedoeld waren om toeristen aan te trekken, betekenden voor de Slovenen iets anders. “Dit is niet Joegoslavië, dit is Slovenië!” Slovenen die het museum bezoeken, krijgen nog kippenvel als ze zo’n bord zien staan.
In 1989 viel de Muur en in 1990 hield Slovenië een referendum over onafhankelijkheid van het land. In 1991 volgde een onafhankelijkheidsverklaring. Slovenië wilde een weg inslaan van democratie, persvrijheid en lidmaatschap van de EU. Joegoslavië was het niet eens met de afscheiding van Slovenië. Terwijl de ceremonie nog bezig was, waren de tanks al onderweg.
10-daagse oorlog
De nieuwe leiders van Slovenië waren zich daarvan bewust. Ook wisten ze dat ze een militaire oorlog nooit zouden kunnen winnen. Ze kozen een andere tactiek en gebruikten de kracht van de media. Ze zorgden ervoor dat heel Europa en de hele wereld konden zien dat Slovenië zich op een vreedzame manier had afgescheiden van Joegoslavië. Toen de tanks van het Joegoslavische leger de volgende dag Slovenië binnen rolden, zag Europa dit daarom niet meer als een burgeroorlog binnen Joegoslavië, maar als een gewelddadige actie tegen het zelfstandige Slovenië.
Tijdens de 10-daagse oorlog die volgde, opende Slovenië een perscentrum en hield regelmatig persconferenties waarbij iedereen welkom was en alle vragen werden beantwoord. Joegoslavië hield het bij eenrichtingsverkeer in de vorm van af en toe officiële verklaring.
Europa keek mee en de publieke opinie woog zwaar. Dienstplichtige soldaten in het Joegoslavische leger deserteerden en verlieten Slovenië. De Slovenen richtten zich op vreedzame acties, zoals het blokkeren van wegen. In het Park van Militaire Geschiedenis is een woonkamer uit die tijd nagebouwd, waarin alle ontwikkelingen in die spannende dagen op de voet wordt gevolgd.
Na 10 dagen hield het Joegoslavische leger het voor gezien. Het trok zich terug en richtte zich op andere brandhaarden.
Het Slovenië van nu
Inmiddels is Slovenië lid van de EU en de NAVO. Het land identificeert zich veel meer met landen als Oostenrijk en Italië dan met de Balkanlanden. Het toerisme bloeit en de bevolking is over het algemeen hoog opgeleid en gericht op technologische vooruitgang.
De Slovenen verlaten hun land meestal niet om hun geluk elders te zoeken, maar zijn juist erg trouw aan Slovenië. Zo trouw zelfs, dat het lastig is om bijvoorbeeld een stuk grond te kopen in wijnregio Goriska Brda als je een wijngaard wilt beginnen of uitbreiden. Iedereen maakt wat moois van het land dat de familie bezit en zo blijft Slovenië heel authentiek.
Kijkje in een onderzeeër
Deze geschiedenisles was mij een bezoek aan dit militaire museum van Slovenië dubbel en dwars waard. En er was nog een toetje: ik mocht even in de onderzeeër van het museum kruipen. Deze onderzeeër is speciaal gemaakt om op 40 meter diepte voor de Italiaanse kust op de zeebodem te gaan liggen en daar zes duikers naar buiten te laten. Daarbij zaten ze op onderwaterscooters die een mijn vervoerden. Een spectaculair verhaal en de gids kan het geweldig vertellen.
Andere exposities
Behalve veel tanks en de expositie over de onafhankelijkheid van Slovenië heeft het Park van Militaire Geschiedenis nog meer permanente en tijdelijke exposities, bijvoorbeeld over de Eerste Wereldoorlog. Toen ik er was, zag ik een tijdelijke expositie met het oudste gevonden wiel ter wereld (zo’n 5200 jaar oud). Het wiel is afkomstig uit het moeras dat vroeger rondom Ljubljana lag en waar mensen in paalwoningen woonden. Ook is er vanuit het museum een educatieve wandeling uitgezet.
Alle actuele informatie vind je op de website van dit Park of Military History. Pivka ligt niet ver van bekende trekpleisters zoals de beroemdste grotten van Slovenië en de hoofdstad Ljubljana. Meer tips over Slovenië heb ik voor je bij elkaar gezet in deze complete rondreis.
Had je deze video van mijn rondreis Slovenië al gezien?
Ik werd uitgenodigd om Slovenië te bezoeken voor Stralend Slovenië.
Deze website kan affiliatelinks bevatten. Als jij via zo’n link iets koopt of boekt, krijg ik een kleine vergoeding. Dit gebeurt anoniem en kost jou niets extra’s. Samenwerkingen en affiliatelinks stellen mij in staat om deze website te onderhouden en jou van informatie te blijven voorzien. Meer hierover lees je in mijn disclaimer/privacyverklaring.
